Volgens het woordenboek is een regel ‘een voorschrift over wat mag en niet mag of een gebruik dat ontstaan is uit een afspraak of gewoonte’. Ze zijn gemaakt om onze samenleving in goede banen te leiden en om houvast te geven in complexe situaties.
Regels zijn er in allerlei soorten en maten. Ieder met zijn eigen karakter en impact. Ze zijn opgesteld om iets te regelen wat we met elkaar belangrijk vinden. Bijvoorbeeld om processen te stroomlijnen of verantwoording af te leggen over ons handelen. Of om belangrijke publieke waarden zoals gelijkheid, veiligheid en integriteit te bewaken. In de praktijk blijkt echter dat regels niet altijd regelen wat ze beogen. Dan baseren we ons op een papieren werkelijkheid van en kwaliteitsplannen, die slechts voor schijnveiligheid zorgen.
Als de wil er is om de rek op te zoeken, ontstaat ruimte om op een andere manier naar regels te kijken. Zonder het broodnodige houvast dat ze bieden kwijt te raken. In het boek De regels en de rek staan zeven manieren om rek in de regels te vinden.
- Tijd rekken: Ga eens spelen met tijd. Probeer de frequentie waarmee je met een regel te maken hebt te verlagen. Kan de regel ook minder vaak of minder lang toegepast worden, of op een ander, rustiger moment?
- Volume verminderen: Je kunt sturen op het aantal regels, bijvoorbeeld door minder vragen te stellen en minder formulieren te laten invullen. En door je te beperken tot alleen die regels die noodzakelijk zijn en waar ook echt wat mee gedaan wordt.
- Hart verruimen: Je kunt ervoor kiezen om vaker de mens als uitgangspunt te nemen in plaats van de anonieme systeemwereld. Door uit te gaan van vertrouwen en intuïtie en ervaring mee te laten spelen.
- Perspectief verbreden: Met een open mind en brede blik komen niet alleen dubbelingen in beeld, maar ook andere oplossingen. Door de hele samenwerkingsketen in ogenschouw te nemen, wordt zichtbaar welke regels prioriteit hebben en waar in de keten regels echt toegevoegde waarde hebben.
- Maatwerk leveren: Ga voor oplossingen op maat. Dat kan door een uitzondering te maken of afwijking van de regels te gedogen. En door aparte processen in te richten voor veel voorkomende situaties en unieke casussen.
- Regel oprekken: Uiteraard kun je ook aan de regel zelf sleutelen. Door hem aan te passen aan veranderende omstandigheden of af te schaffen. Soms kun je zaken juist beter regelen door een regel toe te voegen of verduidelijken.
- Pippi Langkousen: Als het echt om onzinnige regels gaat, dan moet je het lef hebben om ermee op te houden. Iets vaker vergiffenis achteraf vragen in plaats toestemming vooraf. En durven vertrouwen op de professionaliteit van medewerkers voor het opstellen van regels die wél bijdragen aan de beoogde doelen. Daag elkaar uit om bewust regels te overtreden om zo samen tot betere oplossingen te komen.
Op zoek naar een nieuw perspectief?
Laat je inspireren door deze voorbeelden.
